Denk aan het milieu. Denk na voor je print!11-1-2005
Ijsklimmen in Noorwegen. Het klinkt ver, het klinkt duur. Het klinkt donker, koud en ijszeker. Het is een ijsklimparadijs, verzekerden twee Finnen vorige zomer op de Mont Blanc me. Bovendien had ik mezelf al vele jaren geleden beloofd om ooit terug te keren naar het land van trollen en vikings...
Eens we het spinnenweb van autobanen dat het Duitse Ruhrgebied is, doorworsteld hadden, reden we vlot door tot het noorden van Denemarken, waar we in Fredrikshavn de ferry namen richting Larvik. Na de twaalfhonderd kilometer tot in Denemarken konden we een zestal uren uitrusten op de boot, alvorens de laatste honderd tachtig kilometer aan te vatten tot in het ijsklimparadijs van het Noorden, Rjukan.
Noorse autostrades zijn gewone tweevaksbanen, en de maximumsnelheid is tachtig of minder kilometer per uur. Dat en de sneeuw zorgde ervoor dat je voor reizen in Scandinavië toch wel wat tijd mag uittrekken.
De manier bij uitstek om er te overnachten, is een hutje huren. Hun hutje in de bergen is voor vele Noren hun heiligdom. De hutjes van het huttenpark waar wij verbleven, zijn niet zo heilig denk ik, maar wel gezellig. Koken deden we zelf, met voornamelijk meegebrachte ingrediënten. Net zoals voor Zwitserland zijn er beperkingen aan wat je van voedsel (en vooral drank!) mag importeren, maar met een beetje plannen kan je binnen die beperkingen zeker voldoende meenemen voor twee weken, en van controle hebben we niet veel gemerkt.
Rjukan is een oud industriestadje in de regio Telemark, op dezelfde noorderbreedte als Olso. Het ligt volledig in een smalle valei tussen besneeuwde hoogvlaktes. De sneeuw op deze hoogvlaktes levert het water voor de ongeveer honderd vijftig ijswatervallen in het dal, waar in de winter niet veel zon doordringt. Er kan normaal geklommen worden van november tot maart.
Toen wij op tweede kerstdag 's avonds toekwamen en ons licht opstaken bij een groepje Britse klimmers die er al een week waren, leerden we al snel dat nog niet alles in conditie was. Vooral het bovenste einde van het dal, nabij Krokan, was goed gevormd en interessant. Dit deel van de kloof bevat een schat aan waterval- en mixed routes van niet meer dan dertig meter hoog. Hier hebben wij dan ook het merendeel van onze klimdagen gesleten.
Gedurende de eerste dagen van ons verblijf was het nog erg koud, en was het ijs behoorlijk hard en bros. Vlak voor Nieuwjaar is het echter beginnen warmer worden en lag er in het lagere deel van het dal, waar ons hutje stond, weldra zelfs geen sneeuw meer! Het was dan soms uitkijken om onderaan de watervallen niet door het ijs te zakken, want het water van de rivier Måna is koud, zoals Francis heeft mogen ondervinden.
Een favoriete bezigheid van ons was variantjes klimmen; eens de waterval langs de normale weg voorklommen was en een veilige relais aan een boom gemaakt, verzonnen we allerlei andere, meestal pittigere routes naar boven. Zo konden we techniek oefenen op dunne, loodrechte zuilen of gordijnen, of stukjes drytoolen. De topo die we hadden is vrij summier wat de individuele watervallen betreft, dus we hebben nauwelijks een idee welke routes we geklommen hebben, en eerlijk gezegd kan ons dat ook niet schelen.
De nabijgelegen Gaustatoppen, met z'n 1883 meter een van de hoogste van Noorwegen, leek ons een interessante winterbeklimming voor een rustdag. De berg was het hier echter niet mee eens, zodat onze zoektocht naar het hoogste punt gestrand is in een gevecht tegen de sneeuwstorm die ons uit onze schoenen, of in elk geval van onze crampons, blies.
We waren op voorhand een beetje bezorgd om de korte winterse dagen in het hoge noorden, maar al bij al waren we nog niet zó ver noordelijk, en was het putje winter, met de dagen op hun kortst, licht van ongeveer negen uur 's ochtends tot vier uur in de namiddag. En mits op tijd starten en altijd een koplampje in de rugzak hebben, waren de dagen nog lang genoeg om tegen de avond moe geklommen te zijn. Het zwembad annex sauna, broebelbad,... en als het even meezit uitzicht op plaatselijk schoon, is een aanrader om terug op temperatuur en adem te komen na een dagje ijsklimmen.
Rjukan is of was bekend om de oude waterkrachtcentrale en zwaarwaterfabriek van Vemork, die tijdens de Tweede Wereldoorlog van groot strategisch belang was voor de Duitse bezetters, en op heroïsche wijze gesaboteerd geweest is door het Noorse verzet. Vlak bij deze centrale die in 1971 uit gebruik genomen is, vind je nog een reeks soms spectaculaire ijswatervalen, waarvoor je meestal eerst in het smalste deel van de kloof moet rappellen, om er dan in verschillende touwlengtes weer uit te klimmen. Behalve dan voor de waterval Swingfoss, waar je in een haarspeldbocht van de weg uit de auto kan stappen en beginnen klimmen. Swingfoss was voor ons de ideale speeltuin voor op nieuwjaarsdag...
Vanop de smalle hangbrug die naar de krachtcentrale leidt, heb je een prachtig zicht van bovenaf op de Vemorkbrufoss Vest en Øst, allebij twee touwlengtes vierdegraads, dus al behoorlijk loodrecht. Pas echter goed op met de Vest (ten westen van de brug dus) want soms gaat er boven een kraan open en stroomt het water met bakken naar beneden en kan het ijs wel eens behoorlijk snel verzwakken. We hebben Geert nog nooit zo snel terug naar beneden zien rappellen! Boven de Vemorkbrufoss Øst hebben we ook een uitlaat gezien, maar gelukkig hebben ze daar de kraan niet opengedraaid terwijl we erin bezig waren...
Met de steeds hoger uit de pan swingende temperaturen, en ook met de wind die soms loeihard te keer ging, zijn we toch terug terecht gekomen bij het hogergelegen Krokan, waar we nu wel alles geklommen hebben wat in conditie was en binnen onze mogelijkheden lag. Voor het echte zware drytoolwerk zullen we toch nog wat techniek en lef moeten kweken...
Jo
Klimmers & Fotografen: Jo, C1sc0, Geert, Bart, Michiel.