18-8-2010

Onverwachts naar Iran

Cursus scheidsrechter in het Middenoosten

Januari 2010 kreeg ik onverwachts het verzoek om een cursus scheidsrechter muurklimmen te geven in Iran. Zo vreemd was dat verzoek niet want ik ben voorzitter van de IFSC reglementen commissie en één van de leden is een Iranees.
O ja, of ik ook nog kon zorgen voor een internationaal routebouwer die op hetzelfde moment een cursus routebouw kon geven. Jérôme De Boeck, kersvers internationaal routebouwer en binnen de BCCC-verantwoordelijke routebouw, zag dit wel zitten.

Een visum krijgen voor Iran bleek niet zo eenvoudig. We moesten een officiële uitnodiging krijgen vanuit Iran met bijbehorend “visa application number”. Zonder dat nummer geen visum, en zonder een visum wilden we geen vliegtuigtickets kopen. Toen bleek dat de ambassade maar 2 keer per week geopend was (één uurtje op maandag en één uurtje op donderdag) werd het een race tegen de tijd… : uiteindelijk hebben we ons visum op maandagnamiddag ontvangen (bleek op de koop toe een fout nummer te zijn doorgegeven), kochten we een uurtje later onze tickets om 2 dagen later (woensdag) naar Iran te vliegen... Allemaal op het laatste nippertje dus...

We kwamen om 3 uur ’s nachts in Teheran aan en werden netjes opgewacht door onze gastheer en de voorzitter van de Iranese Bergsport Club. Normaal had ik volgens de planning na aankomst nog een dagje rust, maar bleek dat de plannen veranderd waren en zodoende stond ik enkele uren later (6 uur ’s morgens Belgische tijd) voor een 20-tal enthousiaste kandidaten. De vrouwen (mèt hoofddoek want je komt Iran als vrouw niet binnen zonder) netjes links in de aula, de mannen rechts. De beloofde beamer bleek er nog niet te zijn zodat ik mijn powerpoints niet kon gebruiken en de start van de opleiding moest improviseren. Ik begon met het stellen van vragen aan de kandidaten en dat maakte de sfeer wat losser. Het bleek al gauw dat de Iranezen de internationale reglementen zeer goed kenden.

Ik ben gewoon om verpleegkundigen (meestal meisjes) te doceren en dus stelde ik op een bepaald moment spontaan een vraag aan één van de vrouwen. Ik dacht onmiddellijk: wat een flater, dit kan waarschijnlijk niet. Maar bij navraag bleek het geen probleem te zijn. Er waren zelfs vrouwen die tijdens de koffiepauzes spontaan naar me toe kwamen om wat vragen te stellen.

Toen de beamer eindelijk beschikbaar was, kon ik mijn powerpoints en videoclips gebruiken. Ik verzamel vanuit de wereldbekerwedstrijden clips van interessante situaties relevant voor bespreking met andere scheidsrechters. Wat ik toen nog niet wist was dat vrouwen wel mannen mogen zien sporten maar niet andersom. Ook op de televisie wordt dus nooit sport getoond van vrouwen. Roger Federer is uiteraard bekend maar van Kim of Justine hebben de Iranezen nog nooit gehoord. Dit gegeven heeft uiteraard consequenties, want zo zijn er bijvoorbeeld in de klimzalen aparte trainingsuren voor mannen en vrouwen. Alle competities voor vrouwen gaan door achter gesloten deuren met alleen maar vrouwelijke scheidsrechters. De routes mogen wel gebouwd worden door mannen maar die zijn “persona non grata” tijdens de wedstrijd.
Uiteraard waren er in enkele van mijn clips ook vrouwelijke klimsters te zien. Dit is normaal gezien dus “not done”, maar niemand zei iets.

In België is de opleiding voor scheidsrechter gratis maar deze mensen (minimum leeftijd 25 jaar) betaalden ongeveer 100 Euro om de cursus te mogen volgen (en het gemiddeld loon ligt in Iran een pak lager dan in België). Voor de cursus routebouw lag het bedrag overigens nog hoger. Jérôme had op zijn beurt zijn cursus goed voorbereid en ook zijn kandidaten waren heel enthousiast. Achteraf bleek dat hun vorige cursus routebouw puur theoretisch was (2 dagen lang) en dat was een schril contrast met Jérôme zijn aanpak want na een korte inleiding hing iedereen al in de touwen.

Jérôme en ik hadden afgesproken om een simulatiewedstrijd te doen zodat de scheidsrechters en routebouwers konden oefenen. Dat bleek een schot in de roos te zijn. Vooral de vrouwen waren heel enthousiast. De verantwoordelijken vroegen me, een beetje zenuwachtig, hoe lang die simulatie zou duren. Ik begreep eerst niet wat ze bedoelden maar toen ze me vertelden dat ze inspectie konden krijgen van de zedenpolitie werd het me duidelijk. Vrouwelijke en mannelijke scheidsrechters die samen een route jureren mag uiteraard niet. Uiteindelijk is de simulatie toch kunnen doorgaan. Ik denk dat ze de buitendeur op slot hebben gedaan.

Je staat er niet bij stil maar ook in Iran zijn ze up to date wat klimmateriaal en infrastructuur betreft. Ook het niveau van de mannen ligt vrij hoog. Het niveau van de vrouwen is minder omdat die niet door mannen kunnen worden getraind.

Op de laatste dag hebben enkele klimmers me meegenomen naar een klimgebied op 2 uur rijden van Teheran. Ondanks dat ik ondertussen toch redelijk vermoeid was kon ik toch met volle teugen genieten van slechts die ene route. Ik moest mezelf in de arm knijpen: “ik klim op dit moment in Iran…” Een niet alledaags gegeven.

Aan de rotsen was de sfeer ontspannen en kon ik vrijuit vragen stellen:
Ik: "Zeg es Mohammed, als jullie gaan klimmen in de rotsen, klimmen de meisjes en jongens dan ook apart? "
Mohammed: “Nee, nee… hier klimmen we samen…”
Ik: “En… klimmen de meisjes dan met hoofddoek?”
Mohammed: (Lacht)… “Nee hoor... Niemand ziet dat hier toch…"

Wim Verhoeven

(Artikel verschenen in het KBF-magazine van juli 2010)