Go climb Russia!

Handleiding tot klimmen in de Kaukasus

11 februari 2003,

Van 26 augustus tot 12 september vorig jaar, trokken Christophe en ik naar het Caucasus gebergte in Rusland. We beklommen er niet alleen de obligate Elbrus, met zijn 5642m de hoogste berg van Europa, maar ook enkele ander toppen. Door het slechte weer hebben we echter niet al onze plannen kunnen uitvoeren. De Caucasus is zo groot en uitgestrekt als de Alpen, er liggen veertien van Europa?s hoogste bergen, allen hoger dan 5000m en daarnaast zijn er meer dan honderd bergen hoger dan 4000m, waaronder de roemruchte Ushba (4710m). Onbeperkte mogelijkheden dus, maar waarom zou iemand zich al die moeite getroosten om de niet altijd eenvoudige reis aan te vatten naar een onstabiele regio als de Caucasus? In de Alpen is het eens zo makkelijk om te gaan klimmen? Het spreekt voor zich dat de meesten enkel voor de Elbrus komen, een van de seven summits. Maar met dit artikel wil ik die mensen duidelijk maken dat je geen dure, georganiseerde reis via een commerciële organisatie hoeft te betalen. Wij hebben alles zelf gedaan en hebben drie weken in het gebied doorgebracht voor ongeveer ?1200?

Het gebied

Het Caucasus gebergte strekt zich uit over verschillende deelrepublieken van de Russische federatie. De Elbrus zelf bevindt zich in Kabardino-Balkaria, met Nalchik als hoofdstad. Tsjetsjenië ligt op zich niet veraf, maar afgezien van een nadrukkelijke militaire aanwezigheid in het ganse gebied, merk je in de Elbrus regio weinig van de nabije burgeroorlog.

De plaatselijke bevolking is een etnische mengelmoes, ontstaan door een bewogen verleden van Turkse invasies en deportaties onder het Stalin-regime. De meerderheid is moslim, maar ongeveer net zo praktiserend als de doorsnee Belgische katholiek. De levensstandaard is vrij behoorlijk, maar in een maatschappij waar de wet van de sterkste geldt, probeert iedereen een graantje mee te pikken van de schaarse toeristische aantrekking van de Elbrus. Met enkele raadgevingen kun je afzetterij vermijden.

Voorbereiding

Vooraleer je naar Rusland kunt reizen, heb je wat papierwerk te doen. Allereerst heb je een geldig paspoort nodig. Dat haal je op je plaatselijke gemeente- of stadhuis. Vervolgens een visum. Dat is vrij gemakkelijk te bekomen op de Russische ambassade op het onderstaande adres. Zorg ervoor dat je op tijd begint aan te schuiven en kom ruim voor de openingstijd in de rij staan, anders sta je zoals wij twee uur in de rij. Om je visum te bekomen heb je een uitnodiging nodig vanuit Rusland. Die kun je bekomen via een reisorganisatie, maar meestal vragen die allerlei extra diensten vooraleer ze de uitnodiging sturen. Het lijkt me beter om een uitnodiging te bekomen via een hotel, waar je toch gaat overnachten. Zij helpen je vrij goedkoop aan een uitnodiging. Neem ook de naam van je reisverzekering mee en het polisnummer, je moet in de ambassade een document invullen met je reisverzekering. En tenslotte, neem voldoende cash geld mee, Russen werken alleen met cash geld. Als je je visum dezelfde dag wilt meenemen, voorzie dan ?105. De goedkoopste oplossing kost ?60, maar dan moet je twee weken later nog eens terugkomen.
De periode die je wilt vastleggen, is onder andere afhankelijk van de vluchtdatums. Je kunt de hele zomer klimmen in de Caucasus, er heersen ongeveer dezelfde weersomstandigheden als in de Alpen. Een periode van tien dagen is echt wel een minimum om een geslaagde toppoging te kunnen ondernemen. Als je een vlucht boekt, neem dan een 30kg vlucht, zodat je niet, zoals wij, je tent moet achterlaten op de luchthaven. Wij hebben gevlogen met Aeroflot en dat is best meegevallen, ondanks de slechte reputatie van deze Russische maatschappij. De vlucht gaat over Moskou, waar je een binnenlandse vlucht neemt tot in Mineralye Vody. Heen en terug hebben we ?400 per persoon betaald.

Andere documenten die je zeker nodig hebt als je in de grensstreek met Georgië wilt gaan klimmen is een borderpermit. Telkens als je een vallei intrekt, die naar de grens met Georgië loopt, moet je een militaire grenspost passeren en zonder dit papier kom je er niet door. Als je enkel de Elbrus wilt beklimmen, heb je dit papier echter niet nodig, maar denk eraan dat je het wel nodig zult hebben voor eventuele acclimatisatiebeklimmingen. Dit papier kan je ook via het hotel of de reisorganisatie bekomen.
Tenslotte is het handig om op voorhand je transport van de luchthaven in Mineralye Vody naar Terskol te regelen, anders wacht je een moeizame onderhandeling met een taxichauffeur, die je makkelijk voor het vijfvoudige van de normale prijs zal proberen af te zetten. Ook dit doe je best via het hotel of de reisorganisatie.

Kaarten en Topo?s

Goede kaarten van het gebied bestaan eigenlijk niet. Enkel van de Elbrus en zijn directe omgeving bestaan er kaarten op een schaal 1:50.000e. En die is allesbehalve accuraat. De meeste topo?s van het gebied zijn in het Russisch en vrij vaag. Ik heb echter een vrij goede Engelstalige versie gevonden in de Anticyclone des Açores, een reisboekenwinkel, achter de muntschouwburg in Brussel. Daar heb ik ook de kaart gekocht. In Terskol zelf verkopen ze ook een kaart, maar op een nog grotere schaal en nog minder accuraat. Het schijnt wel dat ze in Moskou enkele goede kaarten en topo?s verkopen, in de buurt van het Bolshoj theater.

Geld

Vergeet alle handige betaalmiddelen zoals kredietkaarten en travellers cheques. Ook met je euro?s zul je niet ver geraken. In dit gebied geldt de keiharde wet van cash dollars. Dus, of je het nu leuk vindt of niet, neem een pak dollars in baar geld mee. Wat je eventueel kunt doen is geld opnemen op de luchthaven in Moskou, maar dan heb je nog een hoop geld, weliswaar roebels, op zak voor de rest van de reis. Eens ter plaats is dollars voor roebels omwisselen de enige mogelijke transactie. Wij hadden travellers cheques mee en hebben 250km moeten rijden en 1500 roebel betaald voor een taxi om ze om te kunnen wisselen in Nalchik, waar dat nog eens twee uur duurde ook. Nooit meer!

De reis

Wanneer je landt in Moskou, bevind je je op de internationale luchthaven, Sheremetyevo 2. Zorg ervoor dat je enkele roebels opneemt zodra je door de paspoortcontrole gegaan bent, er staat daar een bankautomaat. Wissel eventuele grote coupures om in kleinere biljetten. Zo kun je makkelijk je transport naar de binnenlandse luchthaven, Sheremetyevo 1, betalen. Negeer de horde taxichauffeurs die je erg goedkoop voor $39 naar daar willen brengen. Wanhopig zullen ze je zelfs voor $20 brengen, maar de bus kost maar 5 roebel (1? = 30RUB). Neem voor het luchthavengebouw bus nummer 817 en betaal de chauffeur met een gepast biljet.

Eens op de binnenlandse luchthaven, volg je de inchecktijden voor jou vlucht, die gelukkig ook in het Engels op de schermen verschijnen.
De luchthaven van Mineralye Vody is erg primitief, maar juist hierdoor is je bagage erg snel ontladen. Buiten het gebouw wordt je weer bestormd door taxichauffeurs. Als je geen transport geregeld hebt, kun je misschien onderhandelen over een redelijke prijs. Dat zou tussen de 1500 en de 2000 roebel moeten liggen. De rit duurt makkelijk drie uur en hopelijk wordt je onderweg niet tegengehouden aan een controlepost van de plaatselijke politie, want dat kan extra dollars kosten. Houd je in dit geval van den domme, je verstaat er niets van en je hebt geen geld. Als je voet bij stuk houdt, geven ze meestal wel op.

Wanneer je de Baksan vallei ingereden bent, vergeet dan niet te stoppen in Tyrnyauz bij het OVIR, waar je je toeristenregistratie betaalt. Je chauffeur weet waar het is en het kost je maar 1 dollar. Je krijgt een papiertje in je paspoort. Als je dit niet doet, of je raakt het papiertje kwijt, krijg je grote problemen bij de terugreis op de luchthaven in Min Vody.

Eten en slapen

Er zijn verschillende hotels, de naam hotel krijgt hier overigens een andere betekenis. Verwacht geen klantvriendelijkheid, service of eender welke luxe. De meeste mensen zullen je nors en onvriendelijk behandelen, maar na een week wordt het wel beter, dan worden de meesten zelfs vriendelijk en wij hadden na twee weken enkele vrienden gemaakt.
Een overnachting in hotel Wolfram kost 250 roebel en als je wat onderhandelt (vraag naar Natalia, ze spreekt goed Engels), betaal je de helft van de prijs voor de nachten dat je er niet bent en dan kun je je bagage in de kamer laten. Nog een groot voordeel in het Wolfram is het eten. Voor een ontbijt of een avondmaal betaal je maar 60 roebel en het is lekker en veel. Vermijd het hotel Cheget, ze spreken er geen Engels, je betaalt er een speciaal toeristen tarief (500 roebel?) en eten is er duur. Bovendien proberen ze je nog af te zetten ook. Verder weet ik nog dat je in het Itkol kunt overnachten voor 100 roebel, maar je kunt er niet eten en het is nogal ver wandelen naar Terskol. Uit eten kun je in Cheget, daar zijn een hoop shaslik restaurants en het is er lekker eten. Reken op 200 roebel voor en goede maaltijd.
Een echte aanrader is het lokale bier Terek, lekker en goedkoop, 15 roebel voor een halve liter. Ook de lokale wijnen zijn best lekker. En als je echt goede wodka wil drinken, koop dan een fles Russian Standard. Vrij duur, 500 roebel, maar echt goed en je wordt er niet blind van.
Het lichtgewicht eten dat je voor beklimmingen nodig hebt, kun je best vanuit België meenemen. Ter plaatse kan je wel van alles kopen, maar licht en compact zal het niet zijn.

Liften, hutten, bergredding en weerbericht

Er zijn rond Terskol twee kabelbanen, een stoeltjeslift bij Cheget en de grote lift in Azau, waar je vertrekt voor de beklimming van de Elbrus. Koop geen ticket aan het loket, anders wordt je toch weer afgezet. Betaal telkens gepast per traject aan de controleur die aan het begin van elk traject staat. De prijs voor een enkel traject in een stoeltjeslift is 40 roebel en voor een cabine betaal je 80 roebel. Als je dit niet doet en braaf een ticket koopt van 160 roebel heen en terug, wordt je bij het overstappen verteld dat je zogenaamd maar voor een traject betaald hebt en dan proberen ze nog eens 200 roebel uit je zakken te kloppen.
In heel de Caucasus is er maar een hut, die naam waardig en dat is de heropgebouwde Priut 11 hut. Het nieuwe exemplaar is wel wat kleiner en gammeler dan de afgebrande mastodont die 200 klimmers kon herbergen. Er is een soort huttenwirt, die wel wat Engels spreekt en voor 200 roebel (je kunt nog afpingelen) mag je het gasvuur gebruiken en overnachten. Verwacht niet dat ze eten voor je maken, dat moet je zelf meenemen. Deze hut ligt op 4157m en is een goede uitvalsbasis voor je Elbrus beklimming. Een alternatief zijn de barrels, aan het einde van de lift op 3800m. Wij hebben daar niet overnacht, er is veel plaats en voor de valsspelers, je kunt er een snowcat huren om je naar 4900m te brengen. Misschien wel interessant voor in de winter om te gaan skiën. En tenslotte zijn er uitgebreide mogelijkheden om je tentje op te slaan op de uitgestrekte gletsjer.
In Terskol bevindt zich de lokale reddingsdienst. In hotel leggen ze je uit waar je die kunt vinden. Ze zijn er wel vriendelijk en enkelen spreken wat Engels. Je kunt er je laten inschrijven, vooral aan te raden als je andere beklimmingen dan de Elbrus wilt ondernemen. Ze kunnen je een beetje raad geven. Maar verwacht geen wonderen, ze hebben geen helikopter en de gemiddelde leeftijd van de redders moet ergens tussen de 50 en de 60 liggen. En ze zijn al vanaf de middag aan de wodka?
Ze kunnen je ook een accuraat weerbericht geven: Maybe good, maybe bad?
Om maar te zeggen dat een weersvoorspelling hier niet bestaat.

Beklimmingen voor u uitgeprobeerd

Interessante acclimatisatie beklimmingen zijn de Maly Dongusorun (3760m), de Kogutai (3821m) en de Irikchat (4050m). Reken op twee dagen met bivak voor elk van deze beklimmingen, alleen de Maly Dongusorun kan je in een dag doen als je de lift in Cheget neemt. Zorg dat je steeds je borderpermit en je paspoort mee hebt. De militairen leven in schamele bivaks in de valleien langs de grens met Georgië. Ze zijn doorgaans erg correct en vriendelijk. Neem eventueel wat sigaretten of kleine flesjes drank mee om ze te plezieren, dat kan alleen maar helpen.

De beklimming van Elbrus zelf is vergelijkbaar met de normaalroute van de Mt Blanc, alleen 800m hoger. Het kan er erg koud zijn en onderschat de hoogte niet. In de mist kan de berg levensgevaarlijk worden, omdat je makkelijk verdwaalt op de 18km² gletsjer. Zorg alleszins dat je voldoende geacclimatiseerd bent en neem warme kleren, bivakmateriaal en een vuurtje mee.
Verder hebben we nog een poging ondernomen om de Dongusorun en de Nakra Tau te beklimmen, twee dikke 4000ers, maar door de weersomstandigheden zijn we niet op de top geraakt. Reken op minstens drie dagen met bivak voor elke beklimming. En voor diegenen die de Ushba willen beklimmen, de instijg alleen al duurt drie dagen en de normaalroute is al een D.

Wat te doen bij slecht weer?

Er zijn verschillende manieren om je bezig te houden. Je kunt gaan wandelen, je kunt je gaan bezatten op café, neem zeker een boek mee om te lezen. Je kunt een bagna nemen voor 500 roebel, vraag aan Natalia hoe je dat moet regelen. Als het echt lang slecht blijft, kan je Nalchik eens bezoeken en eventueel de nabijgelegen Chegem watervallen. Voor 1500 roebel kun je heen en terug met een taxi. Met het openbaar vervoer zal het zeker goedkoper kunnen, maar dan ben je wel erg lang onderweg.

Afzetterij op de terugreis voorkomen

Zorg dat je transport van Terskol terug naar Min Vody op voorhand goed geregeld is, want als je moet gaan onderhandelen terwijl de tijd dringt, ga je zeker teveel moeten betalen. Moest je onderweg nog ergens gecontroleerd worden, geldt nog steeds de regel van de domme toerist zonder geld. Eens terug op de luchthaven wacht je de laatste beproeving. Het begint al bij de bewaker aan de ingang. Die vraagt naar je paspoort en als blijkt dat je hebt nagelaten om je OVIR registratie te betalen, hangt je een boete boven het hoofd van gemiddeld $50. Even verder, bij het inchecken, zullen nog verschillende lieden naar hetzelfde papiertje vragen, allemaal zijn ze erop uit om die $50 in hun zakken te steken. Het volgende probleem dient zich aan bij het inchecken van de bagage, wij moesten namelijk ook onze handbagage op de weegschaal leggen. En dan willen ze je laten bijbetalen voor het zogezegde overgewicht. Gewoon voet bij stuk houden, niet betalen, want je hebt uiteraard geen geld meer. Daarna laten ze je wel gaan. Prettige vlucht verder.
Terug in Moskou, moet je weer de bus nemen om naar de internationale luchthaven te gaan. Neem deze keer bus nummer 851, want als je 817 neemt, kom je in Moskou centrum terecht. Op Sheremetyevo 2, moet je naar de bovenverdieping, waar de vluchten vertrekken en vanaf dan verloopt alles normaalgezien vlot terug naar huis.