Kaukasus

Dit is het relaas van een klimreis die zich bijna twee jaar geleden afspeelde. Het had net zo goed 5 of 20 jaar kunnen zijn?

Zoals vele aangename dingen was de aanleiding ertoe eerder toevallig. In een gespecialiseerde boekenwinkel vond ik een klimgids over het Kaukasus gebergte. Het bevatte de meest bekende routes van dit uitgestrekte gebergte en deed me dromen over een gesloten wereld die recent geopend werd. Het zou goed de Pandora box kunnen zijn , maar met een gezonde dosis nieuwsgierigheid verslond ik het boek. Het werd de start van verder uitpluiswerk; jammergenoeg was er weining ondersteunende literatuur te vinden. Over de Elbrus die met zijn 5633m de hoogste en een van de bekendste toppen van Europa is, was er geen gebrek aan informatie. Maar eens daarbuiten verwees bijna alle informatie naar dezelfde 2- 3 Russische bronnen.
Nadat ik de geschikte compagnon, Stijn, had kunnen warm maken, was het startsein gegeven. Het werd een race tegen de tijd, want we wilden eind Juli ter plaatse zijn en we startten ons project pas in Juni. De Alpen bleven steeds een noodoplossing, maar naarmate de voorbereiding vorderde werd dat steeds verder naar de achtergrond geschoven.

Zonder echt een reisverslag te willen maken, ga ik liever in op enkel facetten die me de moeite waard lijken.

De voorbereiding

De practische voorbereiding had iets halfweg tussen een kleine expeditie en een langere tocht in de Alpen. Maar het eerste obstakel was gewoon: hoe geraken we er? Of sterker nog: waar naartoe?
Via enkele vrienden die naar de Elbrus gereisd waren en er geklommen hadden, ontspon zich een klein netwerk van informanten. Elke persoon reikte een stukje nieuwe informatie aan dat in de rest paste als een puzzel. Het leverde uiteindelijk een contactpersoon op die het logistieke gedeelte ter plaatse voor zijn rekening wou nemen en ?belangrijker nog- ons wou uitnodigen. Immers, zonder uitnodiging komt men in Rusland gewoon niet binnen. Het visum bleek inderdaad een sleutelrol te spelen. Het vergde veel tijd en geduld en dat was net wat we niet hadden. In het Russische consulaat kwam men een eerste maal in contact met de Russische ambtenaren molen. Bureaucraten op en top, en van klantentevredenheid hadden ze niet veel kaas gegeten. Het vergde dan ook meerdere bezoeken, lange wachtrijen, zinlose discussies ?of beter gezegd saaie monologen- om een klein stukje waardevol papier te bemachtigen. Was dit inderdaad slechts een voorsmaakje of was dit het het stereotype beeld dat opgehangen werd van Rusland?
Is Chamonix niet gewoon iétsje eenvoudiger?  dacht mijn alter-ego, terwijl ik nogmaals aanschoof in de lange, zwijgende rij.
De rest van de voorbereiding verliep iets vlotter, niet op zijn minst door de goede samenwerking met de Russische organisatie. We discussieerden ?meestal per email- welk materiaal we meenamen, het voedsel en gas. De medicatielijst werd nog eens bovengehaald want we wilden niets aan het toeval overlaten. Het gas bleek nadien een moeilijk punt en ik kan enkel aanraden om ?illegaal- gas mee te nemen.

Het Kaukasus gebergte (geografisch)

Het brede Kaukasus massief strekt zich uit tussen de Zwarte en de Kaspische Zee en vormt als een natuurlijke barriere de grens tussen Europa en Azie. Het bevat ondermeer de Elbrus (5633m), die als de noordelijke uitloper met zijn dubbele bult de seven summits vertegenwoordigt voor Europa. Men deelt het complete massief gemakkelijksheidhalve op in drie delen: Het westelijk, het centrale en het oostelijke deel. (weining origineel maar wel logisch)

Het oostelijke deel (de Kaspische keten) is het minst alpien ondanks de meerdere 4000-ers. Gemiddeld schommelen de toppen rond de 3000 m. De keten loopt door Dagestan en mondt uit in Baku in de Kaspische Zee. De kale natuur en de nabijheid van Tsjetschenie lokken niet onmiddellijk de massa toeristen.

Vanaf de Zwarte Zee start het westelijke deel dat Abchasie met Georgie scheidt. Het is voornamelijk bij bergwandelaars geliefd.
Veruit het interessantste deel voor alpinisten is het centrale deel , dat meestal het Swanetsiche deel wordt genoemd. Naast de Elbrus bevat het verder nog de Bezingi muur. Deze muur verbindt over een afstand van 12 kilomter meerder 5000-ers, het is net als een extreem lange Rochefort graat. Tot de lager gelegen gletscher is het hoogteverschil gemakkelijk 2000m. De steile wand kreeg dus niet ten onrecht de naam muur. Namen als de Schchara, Koschtan-tan, Dych-tan klinken niet onmiddellijk bekend in de oren, alhoewel ze stuk voor stuk als 5000-ers boven de Mont Blanc uitsteken.
Stijn en ik waren voornamelijk door dit natuurfenomeen gefascineerd en hadden een van deze toppen als ons doel gesteld.

Lokale accomodatie

Als een scheermes vormt de Bezingi muur de scheidingslijn tussen Georgie en Rusland. Een slordige twee km lager maakt de gletscher, omgeven door hoge morenen, een bocht van 90° graden.
Aan de voet ervan ligt het permanente basiskamp. Het is een goed verzorgde uitvalsbasis dat meer op een klein dorp lijkt. De chalets waar de alpinisten kunnen overnachten zijn comfortabel, er is een centrale kantine, ?natuurlijk- een bar en op aanvraag zelfs een sauna (met gletsjerwater). Het eten in de kantine bestaat meestal uit eentonige eieren en boekweit. Aangezien er buiten het basiskamp slechts twee onbemande bivakplaatsen bestaan, moet men alle proviand zelf meenemen. Keuze om eten mee te nemen is niet het probleem (men kan zelf selecteren uit een proviandkamer), wel het gewicht.

Bij de voorbereiding van een tocht wordt bij alles wat men meeneemt drie maal overwogen of het wel echt nodig is. Tent, technisch materiaal, voedsel, kledij. Het is letterlijk wikken en wegen tussen comfort en veiligheid.

Vanuit het basiskamp loop je over de hoge morenes naar de bivakplaatsen. Het neemt uren in beslag en men is dan ook blij, na eindeloos dasjchteren en klefferen - zoals we dit in Brussel zeggen- eindelijk nog eens de stijgijzers te kunnen aanbinden.
De bivakplaatsen zijn niet bemand. Enkel in de hoogst gelegen hut verblijft een verbindingspersoon die de alpinisten (of moet ik Kaukasisten zeggen?) met raad bijstaat en die eventueel reddingsoperaties inzet. Die week leerden we Eugenie kennen, die men op een eerste blik verkeerdelijk voor Cassin zou kunnen houden. In zijn vorig leven was hij een matroos en als we over Antwerpen spreken blinken zijn ogen. Hij is echt een doorwinterde alpinist die deze streek en routes op z?n duimpje kende. Hij werd voor ons dan ook, naast een sympatieke vriend, een betrouwbare bron van nuttige informatie.

Moeilijkheidsgraden en condities

De russische qoutaties van de moeilijkheidsgraden zijn verschillend van die in Europa. De op het eerste zicht complexe weergave is een samenstelling van meerdere parameters. Vooreerst krijgen de deelroutes een graad oplopend van I tot VI. Er wordt bij de quotatie ook rekening gehouden met de hoogte. Zo kan een route van IIIe graad boven de 5000m als IV bestempeld worden.
Een beklimming krijgt een totale moeilijkheidsgraad toebedeeld afhankelijk van de combinatie en het aantal deelroutes. Aldus varieren beklimmingen van 1A, 1B, 2A,? tot 6A en 6B.

Een voorbeeld:
Een deelroute III (middelzwaar) wordt bepaald als ijs of sneeuw met een steilheid van 35º tot 45º of steile rotswanden met goede en voldoende grepen. De beklimming kan zonder artificiele technische hulpmiddelen beklommen worden.
Een beklimming met moeilijkheidsgraad 3B wordt als volgt gekenmerkt: Beklimming waarbij de top tussen 2500m en 6000m ligt. De lengte van de route bedraagt minstens 600m en het is een aaneenschakeling van deelroutes met minstens graad II en enkele rotspassages (20 a 30m lang) of sneeuwpassages (200 ?300m) van graad IV. De beklimming neemt minstens 6 uur in beslag.

Het is echter onmogelijk de reele moeilijkheid in te schatten, zonder iets te vertellen over de condities. De vorige seizoenen in de Kaukasus werden beinvloed door te warme zomers. Dit resulteerde in vele losse rotsblokken (en grepen), te weining ijs en ook de sneeuw was van een slechte kwaliteit. Dit is ook de reden waarom we onze initiele plannen gewijzigd hebben na de eerste lokale inloop beklimmingen. Ik kan enkel de raad geven ter plaatse vast te stellen hoe de condities zijn en in functie van de eerste eenvoudigere acclimatisatie tochten de verder beklimmingen te plannen.

Russische roulette als sport?

Soms worden in Europa erkenningen toegewezen voor uitzonderlijke prestaties of baanbrekende beklimmingen (vb. Piolet d?or). maar bij mijn weten bestaat er geen gelijkwaardige alpiene competite zoals in Rusland. De Russen splitsen hun compititie op in drie disciplines: rotsen, alpien en ijs.
Tijdens ons verblijf vonden de Russische kampioenschappen alpien klimmen plaats. Uit heel Rusland zakten de beste alpinisten af naar de Bezingi regio. Er werd geklommen in teams. De favorieten kwamen uit de streek van St. Petersburg (Leningrad zoals de ouderen het graag blijven noemen).
De competitie bestond erin om met een team van 4 a 6 personen gedurende 10 dagen de moeilijkste routes te klimmen die vanop afstand door een jury gevolgd werden (verrekijker en walkie talkie). De 2 zwaarste routes kwamen in aanmerking. Het leek ons al een crazy idee toen we ervan hoorden maar het nam extreme vormen aan.
De routes die beklommen werden lagen in de moeilijkheidsgraad 5B (voor de zwakkere teams) en 6A en 6B. Enkel geopende routes kwamen in aanmerking. Er bestaat ook een speciale competitie waarbij men om ter zwaarste nieuwe route opent. Rare jongens, die Russen.
Gezien de slechte condities dit seizoen hadden we het voorgevoel dat er ongelukken zouden plaatsvinden. Reeds na twee dagen vernamen we dat er enkele doden gevallen waren. Een touwgroep was omlaaggestort. Steenslag, slechte zekering, uitgeschoven. Wat dan ook, nadien doet het er weining toe. Het was een zware opdoffer voor de organisatie en voor de andere deelnemende teams. Om de competitie te staken leek dit echter niet voldoende. Naar de buitenwereld werd er niet veel losgelaten. Naarmate de twee weken vorderen, werd de druk op de teams groter: sneller en (nog) moeilijker. Aangezien ze reeds aan de aanvaardbare limiten klommen en de condities er op verslechterden, was het bang afwachten. (In de tussentijd klommen Stijn en ik onze parallelle, eenvoudige routes).
Midden tweede week. Een team van 4 werd uit de wand geslagen: twee doden, de andere twee hingen gewond en ingebonden in de wand. Door de bewolking en de sterke wind, kon de helikopter geen reddingsoperatie uitvoeren. Een reddingsactie vanaf de grond was uitgesloten. De volgende uren en dagen volgende we het horrorverhaal verder op via onze walkie talkie. Druppelsgewijze hoorden we slechte nieuws. Na twee dagen had niemand het overleefd. In het basiskamp hing de russische vlag halfstok. De competitie werd beeindigd.
Pas als de vodkaflessen geopend rondging, kwamen de emoties om verloren vrienden naar boven.

Fazit

De Kaukasus is nog steeds een prachtig, ongerept natuurfenomeen dat enorm veel mogelijkheden biedt op alpien gebied.
Laat je niet ontmoedigen door de misschien lastige voorbereiding of toegang. Eens ter plaatse loont het zeker de moeite. Lokale contacten lijken echter onontbeerlijk. Gewoon doen!

Geert Vanbeveren & Stijn D?Haeseleer

 

Je moet ingelogd zijn om een commentaar toe te voegen
Inloggen
Registreren