Artikels

Help! Ik heb een klimkwetsuur...

21 december 2004,

Vaak hoor je klimmers vragen stellen over deze of gene kwetsuur, wat ze juist inhoudt, hoe je ze behandelt en dergelijke meer. Wat nog vaker opvalt is dat weinige klimmers ? koppig en eigenwijs als we zijn - niet snel genoeg toegeven dat ze een kwetsuur hebben en al helemaal niet van plan blijken te zijn om een rustpauze in te lassen om zo de kwetsuur een althans minimale recuperatieperiode te gunnen. Volledige rust is uit den boze, tijdelijke relatieve ontlasting van het gekwetste lichaamsdeel draagt bij tot een vlot herstel.
Onderstaand wordt weergegeven waarover tot op heden al wel een algemene consensus bereikt is en wat dus mag aanzien worden als een goede leidraad eenmaal een klimkwetsuur zich heeft voorgedaan.

Er bestaan zeer veel misverstanden omtrent de aanpak van kwetsuren opgelopen bij het klimmen. Een korte bloemlezing van praktijken illustreert dit:
Ik zal het wel al klimmend genezen krijgen, morgen zal ik er al wel niks meer van voelen, het doet al minder pijn dus zal het al wel beter zijn, ik voel er eigenlijk nauwelijks of zelfs niets van tijdens het klimmen dus zal het wel niets zijn, als ik er eens goed over wrijf wordt de pijn al gauw minder, ik zal na het seizoen wel een rustperiode inlassen, een goede dosis ontstekingsremmers brengt me er wel weer bovenop,?
Nochtans heeft de manier waarop je tegen een kwetsuur en de rehabilitatie ervan opkijkt een grote invloed op het verloop van een genezingsproces. Het is belangrijk te weten en te begrijpen wat er juist mis is en wat je moet doen om een opgelopen kwetsuur te doen genezen. Niet elke kwetsuur is immers een lang aanslepende blessure die je daarom ook zo lang mogelijk dient te willen ontkennen. De juiste attitude en behandeling kan je al snel weer op de been ? of rotswand ? brengen. Daarom start de rehabilitatie al vanaf het prille begin, met name vanaf het ogenblik waarop je voor het eerst tekenen van een kwetsuur gewaar wordt.

Onmiddellijke actie

De wijze waarop je de eerste tekenen van een blessure opneemt/aanvaardt/weigert te zien zal tot op zekere hoogte de snelheid en volledigheid van de genezing mee beïnvloeden. De meest belangrijke periode in de behandeling van een acuut weke delen letsel, wat pees- en spierkwetsuren zijn, beslaat immers de eerste 24 à 48 uren na het optreden van het letsel. Omliggend weefsel ziet ook af van een kwetsuur door de ontstekingsreactie, de afvalstoffen, de zwelling, mogelijke bloeduitstorting,? Een correct ingrijpen in de vroege fase laat toe verdere nadelige gevolgen te beperken om dan daarna de optimale condities voor een vlot verloop van herstel te creëren. Daarom is het best om:

De klimsessie af te breken eerder dan de situatie te verergeren door verder te klimmen. De route die je juist ging toppen nu je in een topdag bent is de extra hersteltijd niet waard. Hoe erger je de blessure maakt, hoe langer deze zal aanslepen.
Afkoeling is het eerste helpende wonder. Koud stromend water, een gekoeld blikje cola, een echt ice-pack, een ijsblokje,? als het maar afkoeling brengt. Bij bevroren objecten let je er wel best op om geen rechtstreeks contact met de huid te hebben wil je vrieswonden vermijden. Als je toch rechtstreeks contact toepast doe dat dan niet constant op de zelfde plaats maar in bijvoorbeeld cirkelvormige bewegingen. In feite start je best zo snel mogelijk met het opvolgen van de volledige RICE-procedure. Dit acroniem staat voor Rest-Ice-Compression-Elevation en is de korte samenvatting van het volledige magische ?kwartet?. Ideaal is het namelijk als je ijs op de blessure aanbrengt onder enige vorm van lichte druk terwijl het gekwetste lichaamsdeel zich in een comfortabele licht geëleveerde positie bevindt. Afhankelijk van later professioneel advies is het raadzaam om dit 20 à 30 minuten, elke twee uur, gedurende de eerste 1 à 2 dagen uit te voeren. De exacte behandeling varieert natuurlijk van kwetsuur tot kwetsuur. Bij acute blessures is deze behandeling belangrijker dan in een latere fase.
Test je blessure zeker niet te vroeg uit. Op de korte tijd die je het gegund hebt zal het zeker niet verbeterd zijn
De volgende, laatste en meest logische stap in de eerste fase van een kwetsuur is het opzoeken van professioneel advies. Een adequate therapie is en blijft immers steeds gefundeerd op een exacte en gedetailleerde diagnose. Het type, de lokalisatie en de ernst van het letsel bepalen de aard van behandeling. Minder evident maar even belangrijk als de hint om professioneel advies in te roepen is het devies: Luister er ook naar!

En daarna?

Eenmaal de exacte aard van de kwetsuur en de oorzaken ervan vastgesteld zijn kan je echt beginnen werken aan herstel hetzij onder begeleiding als de kwetsuur dit vereist, hetzij op eigen houtje. Wat de blessure zelf betreft zal men steeds trachten te werken naar het een halt toe roepen van de ontsteking, een juiste heling van het weefsel (vezel-alignatie), herstellen van elasticiteit, flexibiliteit, inherente kracht, en functionele kracht van het gekwetste lichaamsdeel, evolutie naar een normaal functioneringsniveau en verder trainings- of zelfs competitieniveau.

Het belang van het kennen van de oorzakelijke factoren ligt dan weer in de preventie van een mogelijk hervallen. Hiertoe zal meestal gewerkt worden aan het wegwerken van gewrichtsstijfheid, verminderde lenigheid en spieronevenwichten. Ook kan het van belang zijn om foute trainingsmethoden te detecteren.
Daarnaast is het ook nuttig en zelfs aan te bevelen om een goede nachtrust en een gezonde voeding aan te houden en kan je van de periode gebruik maken om te werken aan andere zwakke punten zonder de kwetsuur te belasten. Bijvoorbeeld door eens wat vaker te gaan lopen kan je werken aan uw algemeen conditiepeil. Belangrijk is het daarbij wel steeds om goed in het achterhoofd te houden dat je niet een nieuwe kwetsuur mag oplopen door plots te overtrainen in een nieuwe sport die uw lichaam niet gewend is. Je moet ook in het oog houden of deze nieuwe accentuering van uw activiteiten niet nog steeds, direct of indirect, enige vorm van belasting met zich mee brengt voor de gekwetste zone want zo zou je het herstelproces vertragen en bemoeilijken.

Ook moet je er rekening mee houden dat geen enkele behandelingsvorm een mirakeltherapie is. De wonderen mogen de wereld dan nog niet uit zijn, enkel en alleen Jezus was in staat om een kreupele weer te doen lopen en een blinde weer te doen zien in één Mary Poppins-gewijze vingerknip. Iedere kwetsuur heeft een zekere hersteltijd nodig. Elke goed gekozen behandeling helpt je lichaam op de juiste weg maar het is en blijft je eigen lichaam dat alle werk dient te doen.

Eenmaal in de goede richting?is het nog niet gedaan!

Op verschillende momenten in het genezingsproces variëren de oefeningen die je moet doen voor een optimale heling. Daarom blijft het aangeraden steeds professioneel advies in te winnen. Uiteindelijk moet er ook op veel verschillende niveaus aan rehabilitatie gedaan worden en vaak zien we er al wel één of meer over het hoofd. Een professionele begeleiding vermijdt dergelijke problemen voor later. Flexibiliteit, elasticiteit, stabiliteit en kracht zijn allemaal aspecten die negatieve effecten ondervinden van een kwetsuur en die nadien weer tot de oorspronkelijke staat moeten terug gebracht worden. Dit dient te gebeuren via een behandelingsprogramma gebaseerd op de diagnose en onderzoeksresultaten (en bestaat meestal uit zowel passieve als actieve bewegingen).

Nog wat gouden raad van Tante Kaat

Warmte bevordert elasticiteit, relaxatie en doorbloeding en heeft zo een
rechtstreekse positieve werking eenmaal het genezingsproces op gang is
gekomen. Zolang er nog een acute ontsteking is, is ijs beter. Er bestaan
hotpacks maar een warm bad en/of douche zijn even efficiënt.
Massage heeft een soortgelijk effect maar kan indien juist uitgevoerd ook
helpen bij vezel-alignatie. Tevens resulteert massage in een verbeterde
afvoer van afvalstoffen en een mogelijke pijnvermindering. Belangrijk is
echter dat de massage op een methodische wijze wordt uitgevoerd en dus
laat je het best aan specialisten ter zake over. Zeker als je weet dat een
massage bij een acuut letsel heel veel nadeel kan berokkenen.
Blijf positief denken! Vraag wat de kwetsuur juist inhoudt, wat er moet
gebeuren, wat er extra moet,? Spendeer evenveel aandacht aan de
rehabilitatie als je zou steken in het klimmen zelf en gebruik de vrijgekomen
tijd om eens te genieten van andere dingen des levens.
Let op voor een te snel herbeginnen. Een kwetsuur is niet over als ze geen
pijn meer doet! Doe liever iets langer iets minder dan te snel te veel.
Luister naar je lichaam!